Στους κιν/φους το βραβευμένο ιταλικό ντοκιμαντέρ “Sacro GRA”

Από τον Κωστή Θεοδοσόπουλο

Η πρώτη ταινία τεκμηρίωσης στην ιστορία του Φεστιβάλ Βενετίας που αποσπά τον Χρυσό Λέοντα, είναι ένα γεμάτο μικρές απολαύσεις ντοκιμαντέρ που ενώ αποφεύγει τις αφηγηματικές ευκολίες του voice over και των ομιλούντων κεφαλιών, δεν καταφέρνει τελικά να διατηρήσει μία ενιαία ταυτότητα καθώς απλώνεται σε περισσότερες ιστορίες από αυτές που αντέχει.

GRA (Grande Raccordo Anulare) ονομάζεται στην Ιταλία, ο δρόμος ταχείας κυκλοφορίας που εκτείνεται περιφερειακά απ' την πρωτεύουσά της, την Ρώμη. Ο Τζιανφράνκο Ρόσι, ο οποίος είχε αποσπάσει ένα ακόμη βραβείο στο ίδιο φεστιβάλ με το «Below Sea Level» το 2008, περιφέρεται στα 70 χιλιόμετρα του αυτοκινητόδρομου για να ξετρυπώσει τις μικρές καθημερινές στιγμές των ανθρώπων που κατοικούν κατά μήκος του.

Ένας διασώστης που παρέχει τις πρώτες βοήθειες σε ανθρώπους μετά από ατυχήματα, ένα ζευγάρι ηλικιωμένων τραβεστί που ζουν σε ένα τροχόσπιτο που βρίσκεται παρκαρισμένο στην άκρη του δρόμου, ένας ψαράς χελιών, ακόμα και μια οικογένεια ξεπεσμένων αριστοκρατών που νοικιάζουν το κιτς σπίτι τους ως χώρο γυρισμάτων, έχουν τον πρώτο λόγο σε αυτό το ενδιαφέρον κολάζ προσωπικών στιγμών και ετερόκλητων αφηγήσεων.

Το εκπληκτικό με το «Sacro GRA» είναι ότι οι ήρωες του Ρόσι φαντάζουν τόσο εξοικειωμένοι με την κάμερα που πραγματικά αποκτάς την αίσθηση ότι ο φακός είναι γι' αυτούς αόρατος, με αποτέλεσμα οι χαρακτήρες να ξεδιπλώνονται με την ίδια ευκολία που θα ξεπηδούσαν από ένα σενάριο μυθοπλασίας.

Εξάλλου, οι ήρωες που ο Ιταλός σκηνοθέτης επιλέγει, διαθέτουν ένα κωμικό επίχρισμα, ενώ ακόμη και όταν κάποιοι από αυτούς φλερτάρουν με την καρικατούρα (όπως ο άντρας που μονολογεί καθώς ηχογραφεί τα έντομα στον κορμό ενός φοίνικα), στο τέλος η γεύση που σου αφήνει το φιλμ είναι κάπως γλυκόπικρη.

Εμπνευσμένος, όπως έχει ο ίδιος δηλώσει, απ' τις «Αόρατες Πόλεις» του Ίταλο Καλβίνο, ο Ρόσι ως άλλος Μάρκο Πόλο διηγείται την ιστορία του δικού του ταξιδιού στον GRA, περισσότερο ως παρατηρητής παρά ως σχολιαστής.

Τα κάδρα του είναι προσεγμένα και η δουλειά στην ηχητική μπάντα εξαιρετική, αλλά μέσω της πιο αποστασιοποιημένης λογικής που επιλέγει χάνει την ευκαιρία να εισχωρήσει βαθύτερα στις ιστορίες των ανθρώπων και να εξερευνήσει χαρακτήρες που θα μπορούσαν να είχαν αξιοποιηθεί πολύ περισσότερο.

Έτσι, αν και παραμένει γεμάτο μικρές απολαύσεις που του χαρίζουν οι αυθεντικοί διάλογοι και το απροσδόκητο της αληθινής ζωής, το «Sacro GRA» δεν βρίσκει τελικά μια κοινή συνισταμένη που να ενοποιεί τα πολυάριθμα ενσταντανέ που το απαρτίζουν, και δεν καταφέρνει τελικά να διατηρήσει μία ενιαία ταυτότητα καθώς απλώνεται σε περισσότερες ιστορίες από αυτές που αντέχει.


ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

  • Σκηνοθεσία: Τζιανφράνκο Ρόσι

  • Σενάριο: Τζιανφράνκο Ρόσι, Νικολό Μπασέτι

  • Διάρκεια: 93'

Δείτε εδώ το τρέιλερ

Πηγή: e-go

Sacro GRA



Sacro GRA è un documentario del 2013 diretto da Gianfranco Rosi.

L'opera è stata presentata alla 70ª Mostra internazionale d'arte cinematografica di Venezia, dove ha vinto il Leone d'oro al miglior film, primo documentario ad aggiudicarsi il massimo riconoscimento nei settant'anni di storia del festival veneziano.

Trama

Il film documenta, senza commento esterno o interviste di sorta, scene di vita reale che si svolgono lungo il Grande Raccordo Anulare (il GRA del titolo), l'anello autostradale che circonda Roma.

Roberto fa il barelliere su un'ambulanza del 118 e perciò trascorre spesso la notte a soccorrere vittime di incidenti stradali; vive da solo e talvolta conversa in video-chat con un'amica. Ha un tenerissimo rapporto con l'anziana madre malata.

Francesco è un botanico; lo vediamo intento a difendere un'oasi di palme dall'attacco del punteruolo rosso, un micidiale coleottero parassita che distrugge le piante dall'interno. La meticolosità con cui monitora il territorio, pianta per pianta, grazie anche a un registratore digitale col quale rileva la presenza dei parassiti nel tronco delle palme, sembrano suggerire che la lotta all'insetto rappresenti per lui un'autentica missione.

Filippo è un ex-principe che vive, assieme alla giovane moglie Ksenia e alla figlia Anastasia, in un sontuoso palazzo in zona Boccea che affitta per convegni, sfilate, come bed and breakfast e come ambientazione per fotoromanzi; l'enorme abitazione, arredata in modo piuttosto vistoso ed eccentrico, contiene persino un piccolo teatro. Durante una pausa della lavorazione di un fotoromanzo, l'anziano attore Gaetano dà una sorta di "lezione di vita" a una giovane collega.

Cesare è uno dei pochi pescatori di anguille ancora rimasti sul Tevere; vive in una enorme zattera sul fiume, proprio sotto ad un viadotto del GRA, assieme alla compagna ucraina.

Paolo è un ex-nobile torinese, dalla lunga barba e dal parlare molto forbito, che – per ragioni ignote allo spettatore – abita ora assieme alla figlia laureanda Amelia in un monolocale, dentro una fredda e anonima palazzina popolare posta su una collina sorvolata di tanto in tanto da aerei di linea a bassa quota; da lui stesso apprendiamo che dalla finestra della casa si gode la vista della cupola di San Pietro. Nello stesso palazzo, che il regista riprende sempre dall'esterno e con identica inquadratura fissa su ciascun appartamento, vive fra gli altri una famiglia sudamericana, il cui giovanissimo figlio si diletta con attrezzatura per deejay.

All'approfondimento dei "personaggi principali" citati si accompagnano più brevi episodi interlocutori, tra i quali: un gruppo di prostitute che staziona ai margini della strada dentro un camper scalcinato, una coppia di giovanissime "cubiste" che allieta la vista dei clienti in un chiosco-bar, un raduno di devoti che presenzia ad una "apparizione della Vergine" e le operazioni di smaltimento di vecchie salme del cimitero Flaminio, destinate a una fossa comune non lontana dal Raccordo Anulare.

Produzione

Il film, nato da un'idea del paesaggista e urbanista Nicolò Bassetti, è vagamente ispirato, secondo il regista, anche al romanzo Le città invisibili di Italo Calvino. Rosi ha impiegato due anni per le riprese e circa otto mesi per il montaggio.

Accoglienza

Prima e dopo aver vinto il Leone d'oro il film è stato accolto con cautela da una parte della critica (che si è interrogata sul senso di un documentario così radicalmente diverso dal proprio genere) e con entusiasmo da un'altra, che ne ha sottolineato proprio le potenzialità dirompenti.

« Si fa infatti fatica ad accettare la realtà documentaristica delle storie di Sacro GRA tanto il loro svolgersi pare in linea con i dettami e gli stilemi dei generi del cinema [...] è la capacità fuori dal normale di Gianfranco Rosi di posizionare la videocamera (quindi scegliere il suo punto di vista sugli eventi) a provocare la trasfigurazione del reale in mitologia del cinema»

« (...) ciò che fa di Sacro GRA un film realmente interessante è proprio lo sguardo del suo autore. Non è presente in quest’opera la chincaglieria dei luoghi comuni di certo reportage sociale, anzi è possibile sostenere come Rosi privilegi la poesia della realtà, andando a rintracciare il fantastico nell'ordinario, l’incredibile nella presunta banalità. »

Πηγή: it.wikipedia