ΕΡΕΥΝΑ
Ιταλία: «Ο αναποφάσιστος Οδυσσέας» αφιερωμένος στους Έλληνες φοιτητές

«Ο αναποφάσιστος Οδυσσέας», (Ulysses undecided) είναι ο τίτλος της έρευνας του Ελληνοϊταλού κοινωνιολόγου Αντρέα Πελίτσα (εκδόσεις Aracne, Ρώμη) αφιερωμένη στην παρουσία Ελλήνων φοιτητών στην αιώνια πόλη.

Από τον Μάρτιο μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2011, ο Πελίτσα ασχολήθηκε με την ανάλυση του φαινομένου αυτού, με όλες τις κοινωνιολογικές προεκτάσεις του, την αλληλεπίδραση με την ιταλική πραγματικότητα και την ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης «μορφωτικής μετανάστευσης» .

Η μέθοδος που χρησιμοποίησε, ήταν αυτή των αναλυτικών συνεντεύξεων, για να μην περιοριστεί σε «ψυχρή», στατιστική έρευνα.

Συνεντεύξεις, οι οποίες έφεραν στο φως προβλήματα και ιδιαιτερότητες, από τα υψηλά ενοίκια, ιδίως σε περιοχές κοντά στο κεντρικό πανεπιστήμιο «Σαπιέντσα», μέχρι τις διαφορές στην ζωή των φοιτητών. Πολλοί συμμετέχουν σε πρωτοβουλίες της ελληνικής κοινότητας Ρώμης και ή της ορθόδοξης εκκλησίας, ενώ, άλλοι, θεωρούν κύρια προτεραιότητα να μάθουν να χειρίζονται καλά, πρώτα από όλα, την ιταλική γλώσσα, και έτσι, περιορίζουν σημαντικά τις συναναστροφές συμπατριωτών τους.

Κάθε φοιτητής, κατά μέσο όρο, για το σπίτι ή το δωμάτιο που νοικιάζει, ξοδεύει 590 ευρώ το μήνα, συμπεριλαμβανομένων και των σχετικών λογαριασμών.

Βάσει των στοιχείων του 2010, το 44% των Ελλήνων που σπουδάζουν σε πανεπιστήμια της Ρώμης έχει επιλέξει την σχολή της ιατρικής, το 18% της αρχιτεκτονικής, το 8% θέλει να πάρει πτυχίο πολιτικού μηχανικού, ένα άλλο 8% φαρμακευτικής. Ακολουθούν οι σχολές μαθηματικών, φιλοσοφικής και νομικής.

«Είναι σαφές ότι η οικονομική κρίση επηρέασε τις διαθέσεις και τα προγράμματα πολλών φοιτητών. Υπάρχουν νέοι που, μέχρι πρότινος, σκέφτονταν να επιστρέψουν στην Ελλάδα, ενώ, τώρα, ψάχνουν να βρουν ή να διατηρήσουν, μια κάποια δουλειά, εδώ στην Ιταλία» μας είπε o συγγραφέας.

Ο Αντρέα Πελίτσα προχωρά και σε κάποιες διαπιστώσεις που αφορούν, αμιγώς, την ελληνική πραγματικότητα: σύμφωνα με τον Ελληνοϊταλό ερευνητή, «το να σπουδάζει, ένας Έλληνας, στο εξωτερικό- ιδίως σε καλά πανεπιστήμια και σε ισχυρές, οικονομικά, χώρες- συνεχίζει να παρέχει αρκετό κύρος και αναγνωρισιμότητα».

Στον «Αναποφάσιστο Οδυσσέα», υπογραμμίζεται, επίσης, ότι «πολλοί φοιτητές, έχουν λάβει υπόψη τους τη δυνατότητα να τελειώσουν τις σπουδές τους και να ξαναφύγουν για το εξωτερικό, σε περίπτωση που, στην Ελλάδα, οι προσδοκίες τους δεν ικανοποιηθούν. Κάτι που σημαίνει ότι εκτός από την μετανάστευση των φοιτητών, υπάρχει και ένας νέος κίνδυνος: η φυγή των επιστημόνων».

Κατά την άποψη του ερευνητή, τέλος, του Consiglio Nazionale delle Ricerche (Ιταλικού Eθνικού Συμβουλίου Ερευνών) «η ελληνική κοινωνία θα μπορέσει να απορροφήσει περισσότερους απόφοιτους πανεπιστημίου, όταν καταφέρει να βασιστεί σε ένα μοντέλο που να υιοθετήσει, ως κύριους άξονες, την γνώση και την τεχνολογία. Κάτι που σημαίνει ότι «η γνωστή ανάλυση που επιμένει στον υπερβολικό αριθμό ελλήνων πτυχιούχων - και άρα σε κορεσμό - δεν μπορεί να θεωρηθεί απόλυτα ακριβής».

Το βιβλίο παρουσιάστηκε στη Ρώμη στις 13 Δεκεμβρίου 2012 από το Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών (Irpps - Cnr) με ομιλητές την Sveva Avveduto, διευθύντρια του Irpps-Cnr, την συντονίστρια του Irpps-Cnr Maria Carolina Brand, το Γιώργο Μάμαλο, σύμβουλο Τύπου τής Ελληνικής Πρεσβείας στη Ρώμη (Giorgos Mamalos - Ambasciata greca), το διερμηνέα και μεταφραστή στο κοινοβούλιο Umberto Cini, ο οποίος είναι μελετητής των Βαλκανικών Πολιτισμών, αλλά και αυτών των Ανατολικής Μεσογείου (Camera dei deputati), το δημοσιογράφο-ανταποκριτή ειδήσεων Θεόδωρο Ανδρεάδη Συγγελάκη (Teodoro Andreadis Synghellakis - Alpha tv e agenzia stampa "Amna")

Πηγή: imerisia και Irpps-Cnr

 

Ulysses undecided di Andrea Pelliccia
Presentazione di Sveva Avveduto, Carolina Brandi
Editore: Aracne
Pagine: 152
Formato: 17 x 24
Data pubblicazione: Ottobre 2012
Prezzo: 9,00 €
Contenuti:Carolina Brandi, Sveva Avveduto - Presentation (pag. 11-13)

Senza ombra di dubbio, l’analisi della mobilità degli studenti greci risulta di grande utilità per comprendere aspetti della società ellenica e le ragioni che li hanno spinto a lasciare il proprio paese, soprattutto in questa fase storica che vede la Grecia attraversare una crisi economica senza precedenti. Tale ricerca si propone di studiare le caratteristiche del capitale umano greco nelle università italiane, fornendo suggerimenti finalizzati a migliorare processi decisionali e garantire pari opportunità per un’istruzione di qualità. Sono stati analizzati il progetto migratorio, il percorso formativo, le aspettative di studio, la valutazione delle strutture universitarie e le prospettive di lavoro prendendo come ipotesi di partenza la “metafora di Ulisse”, ossia un possibile ritorno in Grecia dove cercare di utilizzare il proprio capitale culturale. Seguendo una prospettiva transnazionale, si è cercato, inoltre, di comprendere le dinamiche di inserimento nel tessuto sociale romano e il processo di costruzione della propria identità culturale, il legame con i networks greci intesi come fattori di identificazione sociale e di valorizzazione del proprio patrimonio culturale in presenza di contesti transnazionali.

 

Andrea Pelliccia
Consiglio Nazionale delle Ricerche
Istituto di ricerche sulla popolazione e le politiche sociali (IRPPS)
Sezione di Risorse umane e società della comunicazione

Andrea Pelliccia, nato a Roma il 25/06/1977, è un socio-antropologo laureato presso l'Università La Sapienza di Roma. È ricercatore presso l'Istituto di Ricerche sulla Popolazione e le Politiche Sociali (IRPPS) del Consiglio Nazionale delle Ricerche (CNR). Si occupa di diverse tematiche legate al fenomeno migratorio in Italia (immigrazione ad alta qualificazione, mobilità degli studenti di cittadinanza straniera, tossicodipendenze e movimenti religiosi). Con Aracne editrice ha pubblicato Le parole nel racconto dei migranti polacchi altamente qualificati (2012).

 

(Description: Without a doubt, the analysis of the Greek student mobility would be very useful in understanding aspects of Greek society and the reasons which prompted the students to leave their country, especially in this historical period characterised by an unprecedented economic crisis in Greece. This research aims at studying the characteristics of the Greek students in the Italian universities, providing suggestions for improving decision making and for ensuring equal opportunities for quality education. This survey analyses their migratory plans, training, expectations of study, evaluation of the universities and job prospects by taking as a hypothesis the "Ulysses metaphor", in that it is possible to return to Greece by means of their cultural capital. From a transnational perspective, this research tries to explain the dynamics of inclusion into the Roman social fabric and the process of creation of their cultural identity and the ties with Greek networks that are factors of social identification and enhancement of their cultural heritage from transnational contexts.)

Ulysses undecided (INDEX)

Part I

Greek intellectual migration

1.1. Greek students abroad: a never ending story, p.15

1.2. Hellenic students in Italy: past and present, p.26

Part II

A qualitative survey on Greek student mobility in Rome

2.1. Research aims, objectives and methodology, p.37

2.2. Demographic and social data, p.40

2.3. Reasons for migration project and coming to Italy, p.41

2.4. Educational background: Greek education system and the problem of panellinies, p.48

2.5. Factors determining the choice of Italian university as a place of study, p.66

2.6. Study path of Hellenic students in the universities of Rome, p.72

2.7. Evaluation of the university system: strengths and weaknesses of the Roman universities,

p.81

2.8. Geographical distribution and settlement: territorial polarisation and cohabitation, p.90

2.9. Cost of living and rental costs: the family as the primary source of livelihood, p.94

2.10. Student-workers: forms of ethnicisation of the labour market, p.96

2.11. Evaluation of citizens services and Hellenic networks, p.99

2.12. Mobile identities and social spaces: a transnational and dynamist interpretation, p.104

2.13. The uncertainty of the future: Ulysses undecided, p.112

Conclusions: education as a key to overcoming the crisis, p.131

Bibliography, p.141